पुण्यातील स्थलांतरित विद्यार्थ्यांची दशा

Aug 16, 2013

आजचा विद्यार्थी म्हणजे उद्याचे भविष्य असतो. तो येणार्‍या भारताचे प्रतिनिधीत्व करत असतो. पण हा तरुण विद्यार्थीदशेत असताना किती प्रतिकूल परिस्थीतीत जगत असतो हे फ़क्त त्यालाच माहीत असते, संघर्ष हा विद्यार्थ्याचा जीवनाचा एक अविभाज्य भाग असतो. अपवादात्मक काहींना अनुकूल परिस्थीती असते. तर बरेचजण प्रतिकूल परिस्थितीतून भारताचे भविष्य घडवण्यासाठी धडपडत असतात. या विद्यार्थी दशेचा आढावा घेणार्‍या पुण्यातील काही घटना...

मेसचा डबा

पुण्यात मेसचा डबा खाणे म्हणजे अंदमानातील काळ्या पाण्याच्या शिक्षेसारखं असतं. कॅटीन असो वा मेस दोन्हीचा दर्जा सुमारच. चार कागदी चपात्या, 100 ग्रॅम उकडलेला भात, 250 ml पिवळ्या रंगाचं पाणी, यास आम्ही वरण म्हणतो, आणि प्रत्येक मेसवाल्याचं एकच ठरलेला मेनू बटाटे/पत्ता, फुलकोबी/सोयाबीन/ वटाणे/काबुली हरभरे यांची आलटून-पालटून 200ml ची भाजी, हाच मेनू डेलीचा. पोटाची आग शमविण्यासाठी काहीतरी आत ढकलावं म्हणून ज्ञानेद्रिये बंद करुन गिळावं लागतं. शरीरशास्त्रानुसार हवे असलेल्या कॅलरीज यातून मिळते का हा भलामोठा प्रश्न???

35-40 रुपये घेऊन असे डबे/ थाळी दिल्या जातात. आजच्या स्पर्धेच्या युगात अभ्यास करताना दररोज डिप्रेशन खाली विद्यार्थी वावरत असतात, त्यात त्यांना मिळणारे अन्नही सुमार दर्जाचे. परिणामी स्मरणशक्ती व एकाग्रतेला धोका उद्भवतो. यामुळे अभ्यासात मागे पडण्याचे प्रमाण वाढत आहे. विद्यापीठ व महाविद्यालय प्रशासन विद्यार्थ्यांना दोन वेळचं चांगलं व पौष्टिक अन्न देऊ शकत नाही का??? फक्त भरमसाठ फी आकारणे यांच्या अखत्यारीत येते का?? सामाजीक जबाबदारी नावाचा शब्द यांच्या शब्दकोशात आहे का?? एवढ्या हालअपेष्टा सहन करूनही आज या गळाकापू स्पर्धेत विद्यार्थीवर्ग टिकून आहे. हाच वर्ग भविष्यकाळात अहंकारी व भ्रष्टाचारी अधिकारी बनतो. याला जबाबदार कोण??? व्यवस्थाच ना?????

चिल्लरवाले खंडणीखोर

पुण्यात PMT चा प्रवास असो की AUTO चा यात एक गोष्ट कॉमन आहे, ती म्हणजे सुट्या पैशाची. PMT त सदर भाडे अनुक्रमे 7,8,9, असले तरी रु. 10 मधील बाकीचे पैसे परत येणार नाहीत हे ठरलेलं. किंवा 11, 12, 13, 18, असेल तर खिशातून सरळ 20, 50, 100 ची नोट निघणे साहजिकच आहे. मोठी नोट बघताच कंडक्टर रागावतो, वैतागतो. उरलेल्या बाकी पैशाची मागणी केल्यास सरऴ चिल्लर नाहीचा सुर. आता चिल्लर बाऴगण्याचे काम कोणाचे??? अशा प्रकारे बसच्या एका अप-डाऊन फेरीत किमान 100 रु. सहज बनतात, दहा फेरीचे 1 हजार रुपये. मग कशाला हे लोकं ठेवणार!

चिल्लरसाठी प्रवाशांना ही नेहमीची कटकट व भुर्दड. हाच प्रकार AUTO वाल्यांचा. ऐनवेऴी चिल्लर नसल्याचे सांगून वेठीस धरतात. चिल्लरसाठी पळवायला लावतात. आम्ही बचत करायची आणि यांचे खिसे भरायची. एकीकडे शिक्षणव्यवस्था आणि दुसरीकडे हे बस-अटोवाले दोघांचे रक्त पिणे सुरुच.

वाचा : अय दिल्ली, तेरे शहर में यादे छोड आए!

वाचा : आम्ही हॉस्टेलवासी - दर्दवाले मरहम

दयनिय पीएमपीएल

पुण्यात वाहतुक सेवा उपलब्ध करुन देणारी P.M.P.L. ही सर्वात मोठी सेवा आहे. आजही पुण्यात सुमारे चाळीस टक्के प्रवास हा P.M.P.L. नेच केला जातो, फ़ेर्‍या वाढविल्या की अजून मोठ्या प्रमाणात प्रवासी वाढण्याची शक्यता आहे. पण P.M.P.L. प्रशासनाला बहुदा वाढलेले प्रवासी नको आहेत. त्यामुळॆ पुण्यातील विद्यार्थी, नोकरदार, बापे प्रवासी P.M.P.L. ची वाट पाहत AUTO चा सेकंडरी पर्याय शोधावा लागतो.

कसाबसा AUTO वाला तयार झाला की, दुप्पट भाडे आकारुन रात्री- अपरात्री प्रवाशांना वेठीस धरणार हे नक्की. मन मारुन इच्छा नसतानाही निमूटपणे मागीतले तेवढे भाडे द्यावेच लागते. तर काही वेळेस जवळचे भाडे चक्क नाकारण्याचा पवित्रा हे AUTO वाले घेतात. अशावेळी वृध्द- वयस्क, महिला-मुलींना खुप त्रास सहन करावा लागतो. अशावेळी काय करावे कळत नाही मन व्यवस्थेला हजार शिव्या घालू लागतो, तरी प्रश्न सुटत नाही. एका क्षणात येते भाडे नाकारण्यार्‍या त्या AUTO वाल्यास गच्चीला धरुन जबर मारावे तेवढ्यात आपल्यातला सदग्रहस्थ जागा करुन निमूट दुसर्‍या AUTO वाल्याची विणवणी करण्यास भाग पाडतो.

कधीकधी जास्तीच्या रकमेसाठी देखील भाडे नाकारले जाते ‘अडला हरी, गाढवाचे पाय धरी’ अशी गत काही वेळा होते. पण पर्याय नसतो सगळ्यांनी बहुदा आमची पिळवणूक करण्याची शपथ घेतली असावी. मागे सहा महिण्यापूर्वी अशा भाडे नाकारणार्‍या AUTO वाल्या विरुध्द पोलिसांनी कारवाई केली असली तरी यांचे त्यांचे काहीच बिघडले नाही.

तक्रार करुनही उपयोग नाही. दखलच घेतली जात नाही. पण दुचाकीस्वारांना अडवून लायसन्स ची मागणी करुन पैसे उकळून कारवाई मात्र वेळेवर केली जाते.
वाचा : नवं वर्ष कि भावनांचे कमोडीफिकेशन
वाचा : उत्सवाचे बाजारीकरण आणि असांस्कृतिक मंडळे

रहिवास नव्हे कारावास

पुण्याला शिक्षणाचं माहेरघर म्हणून ऒळखलं जातं. इथं मोठ्या प्रमाणात उच्च दर्जाच्या शिक्षणसंस्था आहेत. भारताच्या कानाकोपर्‍यातून इथं विद्यार्थी शिक्षणासाठी येतात. शिक्षणसंस्था प्रत्येकांना वसतीगृह पुरवेलच असे नसते. परिणामी बाहेर खाजगी रुम घ्यावी लागते.

पुण्यात खाजगी खोल्या परवडण्यासारखे नसतात, परंतु इलाज नसतो. भाड्यासाठी चार-पाच हजार सहज द्यावे लागतात. वरुन पोलिसांचे चारित्र्य प्रमाणपत्राची मागणी, ऒळखपत्र, फ़ोटो, करारपत्र, चौकशी, हजार भानगडी आहेतच. ऎवढे पुरवूनही, “पुणेरी” वृत्तीचं दर्शन वारंवार घरमालक देत असतात.

दररोज हजार सुचना चालूच असतात. मित्रांना रुममध्ये येण्यास मज्जाव केला जातो. चोरी-छुपे कोणास आत घेतलं तर खडसावणं, भलं-बुरं बोलणं सुरु, असते. यातही आमचे समाधान असते. परंतु मालकांनी मुलभूत सुविधा तरी पुरवाव्यात ना? पैसे देऊनही एडजस्ट करावे लागते. यासंबधी तक्रार केली तर रुम रिकामं करण्याची “विनंतीवजा धमकी” दिली जाते.... या नसत्या कटकटीपासून कोणी संरक्षण देणारं आहे का आम्हाला?????? अशा परिस्थितीत आम्ही उद्याचा भारत कसा घडवणार...??????

रक्तदात्याला पेन ड्राईव्ह

आज पुण्यात एका राष्ट्रवादीच्या मोठ्या नेत्याचा वाढदिवस साजरा होत आहे. त्यानिमित्ताने डेक्कन परिसरातील संभाजी उद्यानात "रक्तसंकलन" सुरु आहे. यात महत्वाचे म्हणजे तरुण वर्गाला आकर्षीत करण्यासाठी विशेष मोहिम राबवण्यात आली आहे. आतापर्यंत मी ऐकीवात होतो की रक्तदानानंतर रक्तदात्याला ग्लासभर दुध आणि बिस्कीट पुडा देण्याची प्रचलीत पद्धत अस्तित्वात होती. पण आजच्या या "संकलनाच्या" कार्यक्रमाने वरील पारंपारिक पद्धत मोडीत काढत चक्क रक्तदात्याला आठ G.B. चे पेन ड्राईव्ह देण्याचे आमिष दाखवण्यात आले आहे. असे असूनदेखील रक्तदात्यांनी या शिबीरास पाठ फिरवली. कल्पना चांगली होती पण तरीही फ़ेल गेली.

पार्कींगचा ताप

पुण्यात अनेक रस्त्यावर पार्किंग झोन आहेत. पण वाहनांची संख्या लक्षात घेता हे झोन तोकडे पडतात. शहरात दुचाकी एवढीच चारचाकीची संख्या झपाट्याने वाढत असताना मनपा प्रशासनाने पाहिजे तेवढी पार्कींगची व्यवस्था केली नाही. परिणामी अनेक समस्यांचा सामना करावा लागतो. ट्यूशनच्या विद्यार्थ्यांचे व बाजारहाट करणार्‍यांचे पार्कींग झोन फुल असल्यामुळे फार हाल होतात. स्थळांपासून लांब गाड्या पार्क कराव्या लागतात, परिणामी अशा गाड्या ट्रफिकवाले जप्त करतात व नसलेली भुर्दड व मानसिक त्रास सहन करावा लागतो.

वाचा : महानगरे तरुणांसाठी झाली असुरक्षिततेचा कंपू

वाचा : नवं वर्ष कि भावनांचे कमोडीफिकेशन

पिवळे पोहे अन् कोमट पाणी

पुण्यात चहा व नाष्ट्याच्या कितीतरी टपरीवजा दुकाने आहेत. बर्‍याच टपर्‍या अशा आहेत, जिथं साधी बसायची सुध्दा सोय नाही. उभा-उभाच इथं चहा-पानाचा कार्यक्रम उरकावा लागतो. काही ठिकाणी इतकं अस्वच्छतेचं वातावरण असते की, त्या परिसरात साधी नजर जरी फिरवली तर किळस येईल. रस्त्याच्या फुटपाथवर, बंद दुकानाच्या समोर, नाल्यावर, निमूळत्या गल्लीत अशा टपर्‍या आढळतात. अगदी घाईघाईने इथं चहा व झुरक्याचा कार्यक्रम आटोपता घ्यावा लागतो. चहा व नाष्ट्याचं भांडं जरी बघतलं तर आयुष्यात कधी इथं चहा-नाष्टा घ्यायची इच्छा होणार नाही. निवांत बसून चहा घ्यायचा म्हटल्यावर एखादं महागडं हॉटेल शोधावं लागते. भिंतीवरच्या सूचना बघूनच आर्धा उत्साह संपतो. वरुन भलंमोठं बील. जागेसोबत खिसाही रिकामं करण्यास भाग पाडतो.
अंधार्‍यातील मार्गदर्शिका

पुण्यात एका कोंदट अंधार्‍या खोलीत स्पर्धा परिक्षांची तयारी करणारे बरेच आहेत. अभ्यासिका लावताना विद्यार्थ्यांचा हेतू फक्त एवढाच की, अभ्यास करण्यासाठी पुस्तके व मार्गदर्शन मिळावे. मार्गदर्शन तर सोडाच पण, या खासगी अभ्यासिकेत हवे तेवढे ग्रंथही वेळेवर मिळत नाहीत. या १० ते ५० आसनी अभ्यासिका १०,००० ते ७०,००० हजार रु. उकळतात. फीसच्या बदल्यात या क्लासेस चांगली बैठक व्यवस्थाही पुरवू शकत नाहीत. अशा कोंदट क्लासेसची संख्या दिवसेंदिवस पुण्यात वाढत आहे.

वाचा : महिला दिन विशेष : स्त्री मुक्तीचं तत्वभान
वाचा : ‘नॉनवर्बल’ कम्यूनिकेशन घडवताना..
पीएमटी थांब्याची दैना

पुण्यात सकाळी आठ वाजल्यापासून P.M.T. बसेसना तुडूंब गर्दी असते.
नोकरदार, कामगार, प्रवासी अन् मोठ्या प्रमाणात विद्यार्थी असा लवाजमा
घेऊन मोळकडीस आलेल्या बस धावत असतात. यामध्ये अक्षरश: पाय ठेवायलाही जागा नसते. तशीच अवस्था थांब्याचीही, ऊन-पाऊस तर हमखास अंगावर, अशावेळी काही सेकंदासाठी बस स्टॉपवर थांबलीच तर, आहे त्या स्थितीत दारात थांबलेल्या मुलांच्या घोळक्यातून बसमध्ये चढावेच लागते. नसता दुसरी बस वेळेवर येईलच याची शाश्वती नसते. कसेबसे चढल्यावर "कंन्फर्ट उभे" राहता येईल अशी सोय करावी लागते. मुलींची तर यात दैनाच होते. अवांच्छीत स्पर्शातून होईल तसा बचाव करत (कधीकधी हे शक्यही नसते) कॉलेजस्थळी पोहचावे लागते. दररोज अशाच प्रकारची मानसीक कुचंबणा सहन करत प्रवास करावा लागतो. मुलांना तर दारात उभे राहून प्रवास रोजचाच.

पैसा आहे पण जेवायला नाही

पुण्यात पैसे असूनही उपाशी राहावे लागते, कारण विद्यार्थ्यांचे केंद्रबिंदू असलेल्या डेक्कन भागात दुपारी जेवणासाठी कोणत्याही हॉटेलात जा वेटींग असणार, टपरीवर जा अन्न संपलेले असेल. अशात सपक पोहे किंवा मॅगी शिवाय पर्याय नाही. जेवण "शामभरोसे"........

कलीम अजीम, पुणे

नजरिया

पुण्यातील स्थलांतरित विद्यार्थ्यांची दशा

Labels:

वाचनीय

ट्रेडिंग$type=blogging$m=0$cate=0$sn=0$rm=0$c=4$va=0

Facebook

Twitter

/fa-clock-o/ रिसेंट$type=list

चर्चित

RANDOM$type=blogging$m=0$cate=0$sn=0$rm=0$c=4$va=0

/fa-fire/ पॉप्युलर$type=one

अपनी बात

पुण्यातील स्थलांतरित विद्यार्थ्यांची दशा

Labels:

SHARE:

वाचनीय

ट्रेडिंग$type=blogging$m=0$cate=0$sn=0$rm=0$c=4$va=0

Facebook

Twitter

/fa-clock-o/ रिसेंट$type=list

चर्चित

RANDOM$type=blogging$m=0$cate=0$sn=0$rm=0$c=4$va=0

/fa-fire/ पॉप्युलर$type=one

अपनी बात